گاهی در مقام مشاوره حقوقی سوالاتی از وکیل دادگستری پرسیده می شود که دقت در آن نشان دهنده ی اشتباهات رایج و یا شایعاتی است که سر منشأ آن نیز مشخص نیست! یکی از این سوالات، همین طلاق غیابی است؛ موکل یا کسی که برای مشاوره به دفتر وکالت مراجعه کرده می پرسد طلاق غیابی چگونه است؟ چقدر زمان می برد؟ آیا می توانم از همسرم به صورت غیابی طلاق بگیرم؟
در جواب باید بگوییم که آنچه تحت عنوان طلاق غیابی در افواه عام وجود دارد، در واقع، همان طلاق یکطرفه (طلاق خلع) است چه از طرف زن و چه از طرف مرد، فقط حکم طلاق به جهت عدم حضور خوانده ی دعوای طلاق، به صورت غیابی صادر می گردد. حکم غیابی از جهت مهلت اعتراض، یک مهلت بیست روزه اضافه بر احکامی که حضوری هستند خواهد داشت که در اصطلاح به آن واخواهی می گویند. حکم طلاق، ظرف بیست روز پس از ابلاغ، قابل تجدیدنظرخواهی و متعاقبا ظرف 20 روز پس از انقضای مهلت تجدیدنظرخواهی، قابل فرجام خواهی در دیوان عالی کشور خواهد بود.
در دادخواست طلاق یکطرفه از طرف زوجه (زن) باید به این نکته توجه شود که زن نمی تواند بدون اثبات حداقل یک دلیل موجه، یعنی یکی از آن دلایلی که در عقدنامه به عنوان شروط دوازده گانه قید گردیده، اقدام به تقاضای طلاق کند. مثلا اثبات اعتیاد، ترک انفاق زوج یا سوء رفتار وی باید ابتدائا صورت بگیرد تا بتوان نسبت به صدور حکم طلاق امیدوار بود.
البته مفهوم دیگری تحت عنوان عسر و حرج زوجه نیز می تواند در راستای دلایل قابل ارائه به دادگاه مورد توجه قرار گیرد. عسر و حرج، حالتی است که زن عادتا نمی تواند آن وضعیت را تحمل کند یا تحمل آن بسیار دشوار بوده و ادامه ی آن، زن را در وضعیتی عذاب آور قرار خواهد داد. عسر و حرج می تواند مصادیق متعددی داشته باشد: سردی شوهر در روابط جنسی و زناشویی، بیکاری مداوم شوهر، شغل نامناسبی که به ادعای زوجه با شأن خانواده سازگاری ندارد و… می تواند در این راستا مورد بررسی دادگاه قرار گیرد. با این همه، باید متذکر شد که اثبات عسر و حرج، امر دشواری است و نمی توان هر نوع مشقت و سختی را «عسر و حرج» تلقی کرد.
نکته ای که باید یادآوری شود این است که نباید تصور شود که می توان برای دور زدن قانون و رهایی از امتناع و اذیت های شوهر جهت طلاق دادن همسر، دادخواست طلاق را به گونه ای مطرح کرد که شوهر را مجهول المکان معرفی نموده و در ادامه نیز ابلاغ از طریق نشر آگهی صورت گیرد و در نتیجه، زوج (شوهر) امکان حضور در جلسات دادگاه را نیابد و صدور حکم طلاق میسر گردد. دادگاه، معمولا، در خصوص محل زندگی زوجین و اینکه آیا آدرسی (نشانی) که زن برای محل اقامت خود و همسرش عنوان نموده صحیح است یا نه بررسی و اقدام مقتضی معمول خواهد داشت. لذا بهتر است حداقل در خصوص نحوه ی طرح دعوای طلاق با یک وکیل پایه یک دادگستری متخصص در امور خانواده، مشاوره کنید.
مصطفی محمدی: وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی- امور خانواده، طلاق، مهریه، نفقه، حضانت فرزند، مطالبات (مدیر مؤسسه حقوقی فریاد دادپویان- عضو کانون وکلای دادگستری مرکز)